مرکز بتن | عواملی که باعث افت بتن می‌شوند؟

بتن، متریالی جهانی با کارکردی جالب و عملکرد گرا است که طرفداران خود را دارد. با گذشت زمان مانند دیگر متریال‌ها دستخوش تحولات فراوانی قرارگرفته است؛ اما اصالت خود را از دست نداد. بطور حتم گاهی اشکالاتی در استفاده از آن رخ می‌دهد که باعث نقصان و ضعف آن می‌شود اما خیلی سریع با به کارگیری لوازم جانبی و افزودنی‌هایی که نقش تکمیل کننده در بتن را دارند توانسته نقص خود را جبران کند. در این بین یکی از اشکالاتی که در همین راستا برای بتن بوجود می‌آید افت بتن  است. در این مقاله با ما باشید تا به شما بگوییم که دلایل افت بتن چه مواردی هستند. با ما همراه باشید.

در نظر داشته باشید می‌توانید برای دریافت مشاوره و خدمات فنی و مهندسی بتن، با ما تماس بگیرید.

 

 

 

افت بتن

پدیده افت بتن درست در زمان بتن‌ریزی شروع می‌شود و تا لحظه‌ای که بتن به سختی نهایی خود برسد، ادامه دارد. به زبانی ساده افت بتن همان کاهش حجم آن است که در طور زمان به بطور آهسته رخ می‌دهد. علت این اتفاق بدون شک به میزان آبی که در بتن بکار رفته برمی‌گردد. بتن به‌مرور زمان آب اضافی خود را از دست می‌دهد. این آب برای انجام واکنش شیمیایی سیمان به آن اضافه شده که 25 درصد حجم سیمان را تشکیل می‌دهد. به عبارتی اگر نسبت آب به سیمان برابر با 25 درصد باشد تمامی این آب به طور کلی برای واکنش شیمیایی مصرف می‌شود.

اما برای اینکه نتیجه بهتری داشته ‌باشد، بطور کلی آب را بین 4 تا 6 درصد در نظر می‌گیرند و آب اضافی که مازاد بر 25 درصد است در بتن باقی می‌ماند. در روزهای نخست که بتن‌ریزی انجام می‌شود، قسمتی از این آب با خاصیت مویینگی به سطح آمده و تبخیر خواهد شد. درست بعد از تبخیر شدن است که جای این آب خالی خواهد ماند، درست در همین لحظه است که بتن تصمیم می‌گیرد تا خودش آب را جمع و حجم از دست رفته را به نوعی پر کند. در این بین تا زمانی که بتن تازه باشد، هیچ مشکلی بوجود نمی‌آید و به راحتی جمع شدن رخ خواهد داد. اما به محض سفت شدن بتن، دیگر محیط اطراف آن اجازه سخت شدن به آن نخواهدداد و حجم کاهش نخواهد یافت. این اتفاق موجب ایجاد تنش کششی شده و ترک خوردن سطح بتن را بهمراه دارد. این همان افت بتن است که یکی از نقص‌های این متریال به حساب می‌آید.

 

عامل اصلی افت بتن

تنها یک عامل اصلی برای پدیده افت بتن وجود دارد و آن این است که  اگر آب اضافی که در ساخت آن وجود دارد تبخیر شود بتن افت کرده و این اتفاق بشکل ترک‌های مویی در سطح بتن خود را نشان می‌دهد. بطور کلی این ترک‌ها یک تا دو هفته بعد از بتن‌ریزی خود را نشان می‌دهند و با گذشت زمان تشدید می‌شوند. بطور معمول پدیده افت بتن خود را بصورت ترک‌های منظم و کنار یکدیگر نشان می‌دهد که فاصله‌ای 4 تا 6 متری از یکدیگر دارند. حال اگر بتن نامرغوب باشد و نسبت آب استفاده شده به سیمان زیاد نیز زیاد باشد، این ترک‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر خواهند بود. متاسفانه افت بتن یک پدیده نامطلوب است، هم در سطح بتن ترک ایجاد می‌کند و هم موجب ایجاد تنش کششی در قطعه می‌شود.

 

عوامل کاهنده افت بتن

دو فاکتور مهم برای جلوگیری از افت بتن وجود دارد. فاکتور اول کاهش نسبت آب به سیمان و فاکتور دوم افزایش یافتن مراقبت خصوصا در 7 تا 10 روز اولیه که پدیده افت بتن را کاهش خواهد داد. تغییر طول نسبی در بتن یا همان کرنش، به دلیل افت بتن رخ می‌دهد که میزان آن بطور نسبی 3 هزارم درصد تا هفت هزارم درصد است. این کرنش درست همان دلیلی است که به واسطه آن اندازه قطعه بتنی کاهش می‌یابد. اما این اتفاق به دلیل محیطی که بتن در آن ریخته شده امکان پذیر نخواهد بود و در همین راستا کرنش ایجاد شده در بتن ایجاد تنش کششی می‌کند و ترک می‌خورد. البته ممکن است در طی این فرآیند مقداری از ظرفیت باربری آرماتورها نیز اشغال شود.

افت بتن در دوهفته اول عددی مابین 15 الی 35 درصد است و در سه ماهه اول 40 تا 80 درصد که در یک سال اول نیز باز کمی افزایش یافته و چیزی در حدود 65 تا 85 درصد افزایش می‌یابد. بعد از 3 الی 5 سال این اتفاق بطور کامل خاتمه می‌یابد.

• عوامل فرعی و موثر در افت بتن

در ادامه ذکر عامل اصلی افت بتن، به دلایل فرعی دیگری نیز اشاره خواهیم کرد. دلایلی مانند اینکه هرچه استفاده از مصالح سنگی در بتن بیشتر باشد و در اصطلاح بتن توپرتر باشد، افت بتن بسیار کاهش خواهد یافت. حال اگر این مصالح مرغوبیت بیشتری داشته‌باشند، افت نیز بمراتب کم و کمتر خواهد شد. در آزمایشات انجام شده افت بتنی که از ماسه سنگ تهیه شده 3 برابر بیشتر از بتنی است که از کوارتز تهیه شده‌است. البته ناگفته نماند که هرچه میزان و نسبت آب به سیمان کمتر باشد، افت کمتری نیز اتفاق خواهد افتاد.

اگر رطوبت محیط در روزهای اول بتن‌ریزی زیاد باشد، افت بتن نیز کمتر خواهد بود. همین دلیل سبب می‌شود تا بتن‌هایی که در مناطق خشک هستند افت زیادی داشته‌باشند. بتن‌های موجود در مناطقی مانند کنار دریا نیز از افت بسیار کمی برخوردار هستند. به همین دلیل این نکته واضح است که مراقبت کردن از بتن آن‌هم در روزهای اول بتن‌ریزی موجب می‌شود تا آسیب کمتری به بتن وارد شود و افت بتن کمتر رخ بدهد.

سخن پایانی

بتن نیز با تمام کم و کاستی‌ها توانسته در میان متریال‌های دیگر جایگاه خود را پیدا کرده و حفظ کند. افت بتن یک مشکل جدید نیست و مدت‌ها است که کارفرمایان با آن روبرو هستند. البته به مدد تکنولوژی و پیشرفت علم مشکلات زیادی از این متریال مرتفع شده اما در هر حال هیچ کدام از مصالح موجود بدون عیب و نقص نیستند. بیشترین مقدار افت بتن که در اکثر مواقع رخ می‌دهد در یک سال اول است. بعبارتی 90 درصد این اتفاق مربوط به یکسال بعد از بتن‌ریزی است که اگر در نگهداری بتن دقت شود و از آن مراقب بعمل آید، این مشکل کمتر خود را نشان می‌دهد. یکی از راه‌های موثر برای کم کردن افت بتن استفاده از آرماتور است. قطعات بتن مسلحی که در خود آرماتور دارند به دلیل وجود این قطعه کمتر تغییر حجم داده و نیروی فشاری را به آرماتور منتقل می‌کنند.