بتن از رایج‌ترین مصالح ساختمانی است. ساختمان‌های بتنی، بعد از ساخت، به دلایل مختلف نیاز به تعمیرات دارند. مواد تعمیراتی بتن، در انواع مختلفی به بازار عرضه می‌شوند؛ چرا که با تعمیرات ساختمان بتنی، می‌توان عمر بنا و سازه را افزایش داد. مالکان معمولاً برای کاهش هزینه‌ها ترجیح می‌دهند به جای تخریب ساختمان بتنی و ساخت مجدد بنا، آن را تعمیر کنند؛ زیرا هزینه تامین مواد تعمیراتی بتن، بسیار کمتر از ساخت مجدد بنا است.

رعایت برخی نکات در حین ساخت بنا، نیاز به تعمیر و استفاده از مواد تعمیراتی بتن را کاهش می‌دهد. این نکات و استانداردها در آیین‌نامه بتن ایران ذکر شده است. یکی از مواردی که توجه به آن، باعث کاهشِ نیاز به مواد تعمیراتی بتن و به دنبال آن کاهش هزینه می‌شود، پوشش یا کاور بتن است. برای اجرای درست این پوشش، نیاز به لقمه بتن داریم. در این مقاله به بررسی لقمه بتن و انواع آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

 

لقمه بتنی چیست؟

از لقمه بتن، به عنوان فاصله‌گذار برای ایجاد فاصله بین میلگرد و سطح قالب استفاده می‌شود. میلگردها به شکل مش و شبکه کنار هم چیده و سپس در میان آن‌ها از لقمه استفاده می‌کنند. این ابزار مهم‌ترین عامل برای رسیدن به پوشش بتنی مناسب است. لقمه یا فاصله‌گذار یا اسپیسر (spacer) انواع گوناگونی دارد. قبل از پرداختن به انواع لقمه، اهمیت وجود آن را بررسی می‌کنیم.

جهت مشاهده محصولات مرکزبتن از این لینک استفاده کنید.

اهمیت استفاده از لقمه در سازه‌های بتنی

هر چند بتن یک مصالح ساختمانی سخت و با استقامت است، اما از عوامل محیطی تاثیر می‌پذیرد. این عوامل، از کیفیت بتن کاسته و به آن آسیب می‌زنند. از این رو برای نگهداری ساختمان بتنی، نیاز به مواد تعمیراتی بتن، بیشتر می‌شود. برای کاهش استفاده از مواد تعمیراتی بتن در فرآیند نگهداری از ساختمان، بهتر است در زمان ساخت به کیفیت سازه بتنی بیشتر توجه شود.

 اگر میلگردهای به کار رفته در ساختمان بتنی، بدون پوشش یا با پوشش نامناسب رها شوند، در واکنش با اکسیژن و رطوبت محیط دچار خوردگی شده و این خوردگی باعث می‌شود خیلی سریع‌تر از آنچه فکر می‌کنید ساختمان به تعمیر نیاز پیدا کند. برای حفظ ساختمان از تخریب، ناچار به استفاده از مواد تعمیراتی بتن می‌شویم. بنابراین برای حفظ میلگردها در مقابل یون‌های مهاجم و یا عوامل دیگر، باید لایه‌ای از بتن به عنوان پوشش و کاور روی میلگردها وجود داشته باشد.

ضخامت پوشش بتن روی میلگردها، به تشخیص متخصصین باتوجه به شرایط محیطی و عوامل دیگر انتخاب می‌شود. طبق مطالعات، به میزان هر دو میلیمتر کاهش از ضخامت استانداردِ پوشش بتن، ده سال از عمر آن سازه کاهش می‌یابد. استفاده از لقمه در سازه‌های بتنی باعث می‌شود تا ضخامت پوشش روی میلگرد به طور یکنواخت، یکسان و برابر با ضخامت محاسبه شده تنظیم شود. عدم توجه به این نکات اساسی منجر به استفاده بیشتر از مواد تعمیراتی بتن در آینده می‌شود.

کاربرد لقمه به همین مورد ختم نمی‌شود. استفاده از لقمه بتنی، به حفظ فاصله مناسب بین آرماتورهای چیده شده در مش یا آرایش آرماتورها کمک می‌کند تا در حین عملیات بتن‌ریزی جابجا نشود.

 

 

از چه مواردی نباید به جای لقمه استفاده شود؟

لقمه‌ بتن معمولا از جنس پلاستیک یا بتن (ملات) است. برخی از معماران برای کاهش هزینه‌های ساخت‌وساز، از مواد دیگر به جای لقمه استفاده می‌کنند. این کار ممکن است هزینه‌های ساخت را کاهش دهد، اما هزینه‌های نگهداری و تامین مواد تعمیراتی بتن را در آینده بسیار افزایش خواهند داد. به گونه‌ای که هزینه کلی برای مالکان در نهایت بیشتر شده و از طرف دیگر به مقاومت سازه آسیب جدی وارد می‌شود.

استفاده از موادی مثل سنگ‌های نامتقارن و یا قطعاتی که منجر به افزایش خوردگی بتن می‌شود، به جای لقمه بتنی مجاز نیست و اصلاً توصیه نمی‌شود؛ چرا که ممکن است چندین سال پس از ساخت بنا برای حفظ آن از تخریب، مجبور به استفاده از مواد تعمیراتی بتن بیشتر شوید. اما اگر بنا به هر دلیلی ناچار به استفاده از موارد جایگزین برای لقمه شدید، بهتر است به دو نکته مهم توجه کنید:

1. این اجسام جایگزین باید مسطح، متقارن، یک اندازه باشند تا مِش میلگردها را در یک سطح حفظ کند.
2.  از یک پوشش برای جلوگیری از واکنش الکتروشیمیایی بین قطعه و میلگرد استفاده کنید.

 

افزایش مقاومت بتن، به معنای کاهش هزینه مواد تعمیراتی بتن است. در نتیجه، توجه به جنس و نوع لقمه، اهمیت زیادی دارد. در ادامه انواع لقمه بتنی را معرفی خواهیم کرد.

 

انواع لقمه بتن

لقمه‌های بتن، در انواع مختلف پلاستیکی، بتنی (ملات)، آلومینیومی، سنگی، فلزی و ... تقسیم‌بندی می‌شوند. در بین این لقمه‌ها معمولاً استفاده از لقمه‌های بتنی و پلاستیکی رایج‌تر است.

 

لقمه پلاستیکی

لقمه پلاستیکی نسبت به لقمه‌های بتنی، ارزانتر و البته شکننده‌تر است. از معایب دیگر لقمه پلاستیکی می‌توان به عدم چسبندگی مناسب به بتن و متفاوت بودن ضریب حرارتی بتن و پلاستیک اشاره کرد. ارزان بودن و اشکال مختلف لقمه پلاستیکی، باعث محبوبیت این لقمه‌ها شده است. استفاده از لقمه پلاستیکی، خوردگی را کاهش می‌دهد. بنابراین استفاده از مواد تعمیراتی بتن در فرآیند نگهداری بنا کم می‌شود.

 

لقمه فلزی

لقمه فلزی نسبت به انواع دیگر گرانتر بوده و مانند لقمه بتنی از مقاومت بالایی برخوردار است. لقمه‌های فلزی در شکل‌های مختلف تولید می‌شوند. در استفاده از لقمه فلزی باید به مسئله خوردگی بتن توجه شود. تا برای مقابله با خوردگی، مجبور به استفاده بیشتر از مواد تعمیراتی بتن نشویم.

 

لقمه‌های بتنی

لقمه بتنی، یکی از لقمه‌های رایج در صنعت ساخت‌وساز است. هزینه لقمه بتنی نسبت به نوع پلاستیکی بیشتر است اما در مقابل مقاومت بیشتری هم دارد. استفاده از لقمه‌های بتنی از معایب‌ لقمه پلاستیکی کاسته است. از این رو موارد آسیب زننده به بتن را کاهش می‌دهد. هر چقدر عوامل آسیب زننده به بتن بهتر کنترل شود، نیاز به استفاده از مواد تعمیراتی بتن هم کم می‌شود. از این نوع لقمه‌ها در پروژه‌های بزرگ مثل احداث سد، تونل و غیره استفاده می‌شود.

برای ارتباط با مهندسین، با ما تماس بگیرید.

 انواع لقمه بتن

لقمه بتنی از نظر کاربرد هم به انواع مختلف تقسیم می‌شود:

لقمه‌های کفی یا افقی: همان طور که از نام آن‌ها مشخص است، در کف و به صورت افقی استفاده می‌شوند. لقمه‌های کفی به موارد زیر دسته بندی می‌شوند:

هارد فیکس: از این لقمه در بخش‌هایی مانند فونداسیون گسترده، نواری، شناژها که مش و شبکه میلگردی پرتراکم هستند، استفاده می‌شود. معمولا قطر میلگردها، حدود 14میلی‌متر است.

ماکس فیکس: از این لقمه‌ها در سازه‌های متوسط و نیمه سنگین مثل تیرو دال و شناژها استفاده می‌شود. این لقمه برای میلگردهای با قطر 8تا 22 میلیمتر و با کاور بتن ۳۰تا ۷۵ میلیمتر به کار می‌رود.

مینی فیکس: مینی فیکس ارزان و پراستفاده است. در شبکه‌های سبک با میلگردهایی با قطر 6 تا 14 میلیمتر استفاده می‌شود.

یوفیکس: یوفیکس درسازه‌هایی با وزن متوسط مانند تیرها، پوترها، کف‌های نیمه سنگین استفاده می‌شود.

ساید فیکس: ساید فیکس در سازه‌هایی با وزن متوسط، مانند تیرها، پوترها، کف‌های نیمه سنگین استفاده می‌شود.

فلت‌بار: فلت‌بار مخصوص استفاده بر روی سطوح نرم و فرو رونده است. بهترین محل قرارگیری لقمه فلت‌بار، محل تقاطع میلگردها است.

فلت فیکس: در سطوح افقی با شبکه میلگردی با قطر 6 تا 14 میلیمتر و سبک مانند سقف‌های نرم و فرو رونده، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

لقمه دیواری یا عمودی: از این لقمه‌ها در حالت عمودی استفاده می‌شود. لقمه‌های عمودی به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:

 

ویل فیکس: برای سطوح عمودی مانند دیوارها، ستون‌ها

کیج فیکس: در سازه‌های دریایی و به طور کلی کارهای عمودی سنگین

ویلسان: سطوح عمودی با وزن متوسط

 

کلام آخر

در این مقاله، مروی بر لقمه بتن و انواع آن داشتیم. در نظر داشته باشید که هر سطح از سازه با توجه به عوامل مختلف، به نوع خاصی از لقمه بتن نیاز دارد.

مرکز بتن ایران از فنی‌ترین و مجهرترین تیم خدمات مهندسی در جنوب کشور است. برای دریافت مشاوره و انواع خدمات فنی و مهندسی، با ما تماس بگیرید.